Kompetencje kluczowe – wiedza, umiejętności i postawy, które zdobywają dzieci w naszym przedszkolu
Naturalne procesy, jakim podlega dziecko w okresie przedszkolnym, pozwalają na jego stymulację w kierunku kształtowania kompetencji kluczowych. Na żadnym etapie rozwojowym zależności między: naturalną aktywnością – bezpośrednimi potrzebami dziecka – a jego możliwościami nie mają tak bezpośredniego przełożenia na kształtowanie się kompetencji kluczowych, jak w wieku przedszkolnym. Kompetencje rozwijane są poprzez realizowanie celów i zadań Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego.
- Porozumiewanie się w języku ojczystym
Jest to zdolność do codziennego komunikowania się dziecka w środowisku przedszkolnym z dorosłymi i innymi dziećmi. Przyjmuje się, że dziecko kończące wychowanie przedszkolne powinno umieć opowiadać o zdarzeniach z przedszkola, odpowiadać na pytania, wyjaśniać własną przynależność do rodziny, grupy, narodu.
Przykładowe działania przedszkola:
Codzienne wspomaganie rozwoju mowy poprzez:
- Słuchanie utworów literackich;
- Wypowiedzi spontaniczne i kierowane;
- Ćwiczenia pamięci odtwórczej, nauka wierszy i ról;
- Odgrywanie scenek;
- Występy artystyczne dzieci na uroczystościach przedszkolnych;
- Kontakt z żywym słowem (teatrzyki);
- Uczestnictwo w konkursach recytatorskich;
- Zapewnienie wsparcia logopedycznego w ramach pomocy psychologiczno-pedagogicznej;
- Prowadzenie ćwiczeń logopedycznych (artykulacyjnych, oddechowych, logorytmicznych) dla całej grupy;
- Poznawanie liter, nauka czytania prostych wyrazów i zdań, ćwiczenia usprawniające analizę i syntezę słuchowo-wzrokową;
- Doskonalenie sprawności grafomotorycznej (kreślenie szlaczków oraz liter po śladzie i samodzielnie);
- Ćwiczenia grafomotoryki ręki – przygotowanie do pisania (manipulacje masami plastycznymi, wydzieranki, cięcie po liniach);
- Biblioteczki w każdej Sali – codzienny kontakt z literaturą;
- Udział w projekcie „Mały Miś w świecie wielkiej literatury”.
- Porozumiewanie się w językach obcych
Przygotowanie dzieci do posługiwania się językiem obcym nowożytnym opiera się na wprowadzaniu zabaw językowych, używaniu prostych zwrotów w języku obcym w sytuacjach codziennych – w zabawie i nauce, ukazywaniu korzyści, jakie wynikają z umiejętności posługiwania się językiem obcym. Przyjmuje się, że dziecko kończące przedszkole rozumie i reaguje na bardzo proste polecenia w języku obcym, a przygotowanie do posługiwania się językiem obcym odbywa się przez zabawę.
Przykładowe działania przedszkola:
- Dzieci uczestniczą w zajęciach języka angielskiego 2×30 min tygodniowo. Podczas zajęć dzieci poznają i utrwalają podstawowe słowa i zwroty w języku angielskim (np. przedstawiają się, określają nastrój, liczą, nazywają kolory, części ciała, ubrania, podają nazwy zwierząt, roślin). Zajęcia odbywają się w formie gier i zabaw ruchowych, scenek dramowych, śpiewane są piosenki i układane historyjki obrazkowe.
- Kompetencje matematyczne i naukowo-techniczne
Kompetencje matematyczne realizowane są między innymi w postaci rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji. Z kolei kompetencje naukowo-techniczne odnoszą się do opanowania, wykorzystywania i stosowania wiedzy oraz sposobów i metod objaśniających świat przyrody poprzez: eksperymentowanie, obserwowanie zjawisk, sprawdzanie, majsterkowanie, powtarzanie procedur i instrukcji oraz weryfikowanie wiedzy i odnoszenie jej do codziennych sytuacji, które dziecko zna.
Przykładowe działania przedszkola:
- Kompetencje matematyczne:
- Codzienne zabawy w przeliczanie, klasyfikowanie, mierzenie, ważenie, rozróżnianie stron: prawa / lewa;
- Realizacja zabaw z programu prof. E, Gruszczyk-Kolczyńskiej – Dziecięca Matematyka;
- Ćwiczenia, zadania i zabawy eksperymentalno – doświadczalne, kulinarne;
- Kompetencje naukowo-techniczne:
- Obserwacje zjawisk atmosferycznych, przyrodniczych;
- Prowadzenie kalendarza;
- Prowadzenie ogródków „czasowych” w Sali;
- Zabawy mikroskopem, lupą;
- Zabawy z wykorzystaniem bezpiecznych narzędzi (kąciki majsterkowicza);
- Zabawy eksperymentalno – doświadczalne (poznawanie podstawowych praw fizycznych i chemicznych), plastyczne, wizualizacyjno – przestrzenne.
- Kompetencje informatyczne
Dziecko w wieku przedszkolnym stopniowo i pod kontrolą wprowadzane jest w przestrzeń wirtualną, przez co zyskuje możliwość rozwijania wszystkich pozostałych kompetencji. Podstawa programowa zachęca do umożliwienia dziecku podejmowania samodzielnej aktywności poznawczej, w tym z wykorzystaniem nowoczesnych technologii.
Przykładowe działania przedszkola:
- W codziennej pracy wykorzystywane są narzędzia TIK: m.in. magnetofon, laptop, tablica multimedialna;
- Wykorzystanie Internetu – oglądanie prezentacji i filmów edukacyjnych;
- Nauka kodowania przez zabawę (online i offline);
- Udział w projektach: Kodowanie na dywanie;
- Zajęcia profilaktyczne – bezpieczne dziecko w sieci.
- Umiejętność uczenia się
Przedszkole to pierwsze doświadczenie dziecka z uczeniem się, w tym z uczeniem się konsekwentnym, możliwie świadomym i ukierunkowanym na osiągnięcie konkretnych celów. Rolą przedszkola jest poznanie indywidualnych cech dziecka, preferencji, dobór odpowiednich metod i form pracy, by przygotować dziecko do różnych form nauki – pracy grupowej i indywidualnej oraz do różnorodności stylów uczenia się, tworząc dzieciom sytuacje, w których uczą się one gospodarowania czasem przeznaczonym na zabawę, współpracują przy wykonywaniu zadania i biorą odpowiedzialność za wynik swoich działań.
Przykładowe działania przedszkola:
- Realizacja wszystkich obszarów podstawy programowej wychowania przedszkolnego;
- Nauka konkretnych zachowań i reakcji;
- Wdrażanie do samodzielnego zdobywania wiedzy przy pomocy różnorodnych źródeł wiedzy oraz do współpracy i współdziałania w zespole, grupie, ale też pracy indywidualnej;
- Stosowanie idei oceniania kształtującego;
- Stosowanie wzmocnień pozytywnych;
- Praca zespołowa.
- Kompetencje społeczne i obywatelskie
Na tym etapie kompetencje rozumiane są jako zdolność do stopniowego wychodzenia poza obszar rodziny, do pracy z innymi w grupie przedszkolnej. Istotne jest, aby dziecko zrozumiało obyczaje i sposoby funkcjonowania osób w różnych społeczeństwach i środowiskach, dostrzegało różnorodność zachowań, a stopniowo też postaw. Ważne jest wzbudzanie zainteresowania dzieci otoczeniem domu i przedszkola, zachęcania do podejmowania działań na rzecz wspólnego dobra i pracy w dziecięcym wolontariacie na miarę ich możliwości. Realizacja tych treści odbywa się nieustannie, podczas wszystkich sytuacji z jakimi dziecko styka się w przedszkolnej rzeczywistości.
Przykładowe działania przedszkola:
- Budzenie zainteresowania historią rodziny, okolicy, kraju;
- Stosowanie zwrotów grzecznościowych, kulturalne zachowanie podczas różnorodnych sytuacji;
- Umiejętność współpracy, otwartość, tolerancja;
- Nauka praw dziecka, obywatelskich, równości osób niepełnosprawnych
- Nauka patriotyzmu;
- Wolontariat – zbiórki / kiermasze na misje, zbiórki ubrań, nakrętek;
- Spotkania z przedstawicielami różnych zawodów;
- Wycieczki do miejsc użyteczności publicznych.
- Inicjatywność i przedsiębiorczość
Poczucie inicjatywy i przedsiębiorczość należy rozumieć jako zdolność do wcielania pomysłów w czyn. Kompetencja ta obejmuje działania zmierzające do rozwoju poczucia sprawstwa przez stwarzanie dzieciom warunków do samodzielnego eksplorowania świata, doświadczania i eksperymentowania. Kompetencje te rozwijane są wielopłaszczyznowo, ich elementy są obecne podczas wszystkich działań edukacyjnych, wychowawczych i opiekuńczych w przedszkolu.
Przykładowe działania przedszkola:
- Zabawy manualne: lepienie, wycinanie, wydzierani, rysowanie, malowanie;
- Zabawy konstrukcyjno-manipulacyjne różnego rodzaju klockami;
- Zajęcia kulinarne;
- Zabawy na placu zabaw, zabawy swobodne w kącikach zainteresowań;
- Gry planszowe: warcaby, Złapmy Lwa, chińczyk;
- Zadania w parach, małych grupach;
- Doświadczenie i eksperymenty;
- Wycieczki i wyjścia kulturalne.
- Świadomość i ekspresja kulturalna
Praca w tym obszarze ukierunkowana jest na twórcze wyrażanie doświadczeń i emocji za pośrednictwem różnorodnych środków ekspresji: muzyki, sztuk teatralnych, literatury i sztuk wizualnych. Doświadczenia takie pozwalają na wyrażenie przez dziecko różnorodnych stanów emocjonalnych, wyzwolenie pozytywnych emocji, a przez to otwarcie się na nowości. Wzmacniają inicjatywę i pomagają w nawiązywaniu relacji. Przedszkole daje dziecku możliwość nie tylko poznawania i odtwarzania rzeczywistości związanej z kulturą i sztuką, ale również eksperymentowania z rytmem, głosem, dźwiękiem, ruchem, grafiką.
Przykładowe działania przedszkola:
- Zajęcia plastyczne, śpiewanie, zajęcia rytmiczne, taniec;
- Wystawy prac dzieci;
- Udział w różnych uroczystościach;
- Udział w różnych konkursach i przeglądach;
- Udział w koncertach, przedstawieniach teatralnych.
